protoplast (proto- + -plast), živa tvar stanica biljaka, gljiva i bakterija, koja preostaje nakon uklanjanja stanične stijenke. Obavijen je plazmatskom membranom, a u njegovoj unutrašnjosti nalaze se citoplazma i stanična jezgra (→ jezgra, stanična). Citoplazma se od osnovne plazme (citosol), staničnih organela (mitohondriji, plastidi, endoplazmatski retikulum, Golgijev aparat, lizosomi) i staničnoga kostura (citoskelet). Protoplast biljnih stanica može se genetički izmijeniti unošenjem odabranih stranih gena koji se ugrađuju u njegov genom. Iz tako genetički preinačenih protoplasta može se u kulturi tkiva obnoviti cijela biljka, koja će imati nove osobine. Protoplasti su također prikladni za istraživanje prolaza tvari kroz membranu, a njihovim stapanjem moguće je dobiti križance u biljaka (brže negoli klasičnim križanjem).
