crpac, uređaj za uzimanje uzoraka dubinske morske vode. Cilindrična je oblika, volumena do 30 litara, načinjen od nehrđajućega metala, plastike ili stakla.
Uzimanje uzoraka
Crpac se spušta s broda otvoren, ovješen o žicu povezanu s vitlom i zatvara se na određenoj dubini. Može se zatvoriti s pomoću utega koji, nakon otpuštanja s palube, klizi niz žicu, udara o kvačicu i oslobađa cilindar, cilindar se preokreće i zatvara ili, ako su ventili na crpcu daljinski upravljivi, može se zatvoriti s pomoću električnih signala. Zatvoreni crpac izvlači se na površinu. S vanjske strane crpca obično se pričvršćuje živin termometar kojemu se obrtanjem prekida mogućnost promjene visine stupca i tako se očitava temperatura na dubini obrtanja. Crpci se često povezuju u kružni okvir, tzv. rozetu, zajedno se spuštaju i izvlače, a zatvaraju se na različitim dubinama. Laboratorijskom analizom tako prikupljenih uzoraka dolazi se do podataka o planktonu, salinitetu i drugim fizikalnim i kemijskim svojstvima mora.
Vrste crpaca
Nansenov crpac (po Fridtjofu Nansenu koji ga je izumio 1894) jest cijev, s jedne strane trajno zatvorena, a s druge ima poklopac, nalikuje na bocu, najčešće je volumena 1,25 litara. U trenutku zatvaranja Nansenov crpac se preokreće.
Niskinov crpac (po američkom izumitelju Shaleu Niskinu (1926–88) koji je unaprijedio Nansenov crpac 1966) jest cijev s otvorima na oba kraja, s dva poklopca, čvršći je i veći od Nansenova, obično volumena 4 do 10 litara. Niskinov crpac se ne preokreće.
