karavan-saraj (perzijski kārwānserāy, od kārwān: karavana i serāy: dvor/ac/, palača, kuća), konačište na trgovačkom putu koje je služilo za prihvaćanje i smještaj karavana i u kojem se često trgovalo. U krajevima pod osmanskom vlašću karavan-saraji gradili su se u blizini velikih trgovačkih gradova, a međusobno su bili udaljeni oko dan hoda. Bili su utvrđeni snažnim vanjskim zidom, a imali su zasebne prostorije za ljude, za smještaj robe, transportnih životinja i stoke. Za razliku od svratišta u gradovima (→ han), gdje su se smještaj i hrana plaćali, karavan-saraji bili su znatno veći te otvoreni za sve putnike i trgovce. Često su služili kao skloništa od razbojnika i kao pogranične utvrde. Počevši od XVI. st. veliki broj karavan-saraja nastao je na području Bosne te u hrvatskim gradovima koji su trgovali s Osmanskim Carstvom. Ponajviše su nastajali na prometnicama prema Dubrovačkoj Republici (prvi karavan-saraj u Dubrovniku osnovan na početkom XVI. st.); na jednom odsječku Mostarske džade, »velikoga mostarskog puta«, nalazilo se više od deset karavan-saraja.
