Wawel [va'vel], srednjovjekovna utvrda i kraljevska rezidencija poljskih kraljeva podignuta na istoimenome brežuljku iznad lijeve obale Visle u staroj gradskoj jezgri Krakova. Naseljen već u prapovijesno doba (neolitik). Od IX. st. jedno je od utvrđenih naselja slav. plemena Vislana, od 1000. sjedište krakovskoga biskupa i povremena rezidencija poljskih kraljeva, od 1138. rezidencija velikoga kneza, 1291–1306. poljska rezidencija čeških kraljeva Václava II. i Václava III., a 1320–1596. stalna poljska kraljevska rezidencija. Teško stradao za provale Tatara 1241. te u požaru 1595. Do XVIII. st. u njem su bili krunjeni i pokapani poljski kraljevi, a nakon treće podjele Poljske 1795. služio je, među ostalim, kao vojarna. God. 1880. stekao je status službene kraljevske rezidencije, a za II. svjetskog rata bio je rezidencija njemačkoga guvernera toga dijela Poljske, generala Hansa Franka. Arhitektonski i urbanistički sklop Wawela tvore reprezentativne građevine: bivši dvorac poljskih kraljeva sagrađen u gotičkom stilu nakon 1320., temeljito pregrađen 1502–06. u renesansnome stilu (danas muzej), gotička katedrala (građena 1320–46., pregrađivana od XIV. do XIX. st.), predromanička rotonda (X. st.) te obrambeni zidovi i kule sustavno obnavljani od XIII. st.
