boljševizam (rus. bol’ševizm, prema bol’šinstvó: većina), Lenjinova doktrina o partiji, revoluciji i diktaturi proletarijata; društveni poredak Sovjetskog Saveza uspostavljen 1917. Bio je službena doktrina Komunističke (Treće) internacionale (Kominterne). U pejorativnom značenju izraz boljševizam proteže se na komunistički pokret i doktrinu. Pojam je proistekao (1903) iz većinske pobjede Lenjinovih pristaša na II. kongresu Ruske socijaldemokratske radničke partije (preimenovana 1918. u Rusku komunističku partiju/boljševika). U Lenjinovu djelu Što da se radi (1902) izložen je boljševički nauk o političkoj praksi proletarijata i njegove avangardne partije. Partiju tvore profesionalni revolucionari organizirani na načelu »demokratskog centralizma« utemeljenog na doktrini »revolucionarne diktature proletarijata i seljaštva«, koja će obaviti zadaću buržoaske revolucije i pripremiti prijelaz u socijalizam. Za takav pothvat potrebna je monolitna, ideološki jedinstvena partija, koja izvana unosi klasno-revolucionarnu svijest u radničko-seljačke mase. U okolnostima I. svjetskog rata boljševici zauzimaju stajalište da je u Rusiji stvoreno revolucionarno stanje za socijalističku, a ne buržoasko-demokratsku revoluciju. Nakon Revolucije 1917. uspostavljen je društveni poredak koji, umjesto proklamirane demokracije sovjeta, impostira svemoć partije i njezinih komesara. U sovjetskom društvu zbiva se proces boljševizacije i birokratizacije, partija postaje jedinom vladajućom institucijom, na djelu je institucionalizacija boljševizma (→ staljinizam). Komunistička (Treća) internacionala (1919), utemeljena na doktrini boljševizma, predstavljala je organizacijski okvir za međunarodno širenje boljševičke ideologije, koja je zahvatila i komunističke partije u drugim dijelovima svijeta, pokazujući svu svoju neprimjerenost specifičnim uvjetima država u kojima su one djelovale.
