Port-Royal [pɔ:ʀ ʀwaja'l], ženska opatija osnovana 1204. na posjedu Porrois u blizini Versaillesa; od 1225. pripadala je cistercitkinjama. Opatica Angélique Arnauld prenijela je 1625. sjedište opatije u Pariz, a 1627. opatija je došla pod jurisdikciju pariškoga biskupa. Kada je duhovni upravitelj opatije postao Saint-Cyran, prijatelj niz. teologa C. Jansena, u neposrednoj blizini opatije nastanili su se A. Arnauld, Pierre Nicole, Isaac Lemaistre de Saci (les Messieurs de Port-Royal), koji ondje 1638. osnivaju Male škole (Petites Écoles), vrstu pripremnih škola za sveučilište. Te škole i opatija postali su žarištem jansenizma i borbe za novi duh u vjerskom, političkom i društvenom životu. Ondje su se okupljali teolozi, filozofi i pisci (B. Pascal), a u njihovim školama obrazovali su se mnogi istaknuti pojedinci onoga doba (J. Racine); u taj krug bile su uključene i redovnice (Agnèse i Angélique Arnauld te Jacqueline Pascal). U okviru novih pedagoških načela učitelji su razvijali smisao za odgovornost i sposobnost rasuđivanja, a posebnu pozornost poklanjali su logici i učenju materinskoga jezika; cijelu nastavu prožimala je racionalna kartezijanska metoda. Za potrebe škole, koja je imala velik utjecaj na opći društveni život u Francuskoj, nastala su mnoga djela (Logika iz Port-Royala; Gramatika iz Port-Royala). Teološka djela Augustinus (1640) C. Jansena i O čestoj pričesti (De la fréquente communion, 1643) A. Arnaulda izazivala su žestoke prepirke u crkvenim krugovima i političke diskusije, pa su od 1656. započele osude jansenizma. Papa Aleksandar VII. je 1660. konačno zatvorio Male škole, 1709. redovnice su bile prognane, a 1712. kralj Luj XIV. dao je razoriti i sam Port-Royal.
