paratireoidne žlijezde (para- + tiroideja: štitnjača), endokrine žlijezde koje reguliraju koncentraciju kalcija i fosfatâ u krvi. U čovjeka ih je obično četiri, a smještene su neposredno iza štitnjače. Luče paratireoidni hormon, polipeptid kojega su gl. učinci povećanje koncentracije kalcija i smanjenje koncentracije fosfatâ u krvi. Taj je hormon odgovoran za premještanje kalcija i fosfatâ iz kostiju u krv, smanjenje izlučivanja kalcija i povećanje izlučivanja fosfatâ bubrezima, te za aktiviranje vitamina D, koji zatim potiče apsorpciju kalcija iz crijeva. Posljedica nedostatna lučenja paratireoidnoga hormona (hipoparatireoza) smanjenje je koncentracije kalcija u krvi, što može uzrokovati mišićne grčeve (→ tetanija). Pri njegovu pretjeranu lučenju (hiperparatireoza) koncentracija se kalcija u krvi povećava, a kosti, zbog demineralizacije, postaju krhke i lomljive. Kod hiperparatireoze, koja je najčešće posljedica tumora jedne od paratireoidnih žlijezda, suvišak kalcijeva fosfata izlučuje se bubrezima i taloži u mokraćnim putovima (što je često uzrokom nastajanja bubrežnih kamenaca), poremećena je neuromuskularna podražljivost, a prisutne su i promjene u živčanome, probavnom i krvožilnome sustavu.
