Lumière [lymjε:'ʀ], Louis, francuski industrijalac, fotograf, izumitelj i pionir kinematografije (Besançon, 5. X. 1864 – Bandol, 6. VI. 1948). Sin fotografa i proizvođača fotografskih potrepština Claude-Antoinea, početkom 1880-ih usavršio je fotografsku tehnologiju, što mu je omogućilo unapređenje vrlo unosna obiteljskog poslovanja (poduzeće Société Lumière). Nakon demonstracije uređaja i patenata T. A. Edisona u Parizu 1894. zainteresirao se za »žive slike«. Uz asistenciju brata Augustea (1862–1954), a na temelju prethodnih dostignuća Edisona, W. K. Dicksona, Éttienea Julesa Mareya, Eadwearda Muybridgea i Léona Boulyja (koji je 1892. patentirao vlastitu napravu le cinématographe, prodavši 1894. prava braći), Louis je u veljači 1895. patentirao kinematograf, napravu koja je služila i kao kamera i ujedno, što je bila novost, kao projektor za prikazivanje snimaka na zaslon. Braća su 28. XII. 1895. u Indijskome salonu pariškoga Grand Caféa održala projekciju snimki koje je Louis ostvario tijekom 1895., a koja je, kao prva za javnost i s plaćenim ulaznicama, promovirala kinematografsko prikazivanje filma. Zbog toga se taj događaj smatra datumom »rođenja« filma, iako su drugačijim ili sličnim, ali nesavršenim napravama i postupcima pokretne fotografije (filmove) nešto prije ili istodobno, 1894–96., prikazivali u Velikoj Britaniji Louis Le Prince i William Friese-Greene, u SAD-u Edison i Dickson (Kinetoscope) te poduzeće Woodvillea Lathama (Eidoloscope), u Poljskoj Kazimierz Prószyński (Pleograf) i u Njemačkoj Ottomar Anschütz (Electrotachyscope) te braća Max i Emil Skladanowsky (Bioscop), a ubrzo su uslijedile brojne imitacije (Edisonov Vitascope i Dicksonov Biograph u SAD-u, Theatrograph Roberta W. Paula te »kinetička lanterna« i kamera Birta Acresa u Velikoj Britaniji). Od 10 snimki prikazanih u Grand Caféu antologijski status dobile su Izlazak radnika iz tvornice (La Sortie des usines Lumière), ranija verzija koje je prikazana još 22. III. 1895. pred članovima jednoga industrijskog društva u Parizu, a koja se često drži prvim filmom u povijesti, i Poliveni poljevač (L’Arroseur arrosé), koja se drži začetkom igranoga filma i filmske komedije. Spektakularan odjek filmskih projekcija ohrabrio je braću pa su u svojemu poduzeću razvili proizvodnju kinematografskih naprava, a agenti su ih plasirali po cijelom svijetu, pri čemu su ekipe snimatelja realizirale snimke za nove programe (jedan od istaknutijih snimatelja, Alexandre Promio, snimao je i u Hrvatskoj). Prvi su filmovi Lumièreovih, koje je snimio Louis (njih 32), bili zapravo pojedinačne snimke različitih događaja iz svakidašnjega javnoga i obiteljskoga života (Bebin doručak – Le Déjeuner de Bébé, 1895; Ulazak vlaka u stanicu – L’Arrivée d’un train en gare de La Ciotat, 1896). Izrađeni su po uzoru na fotografiju: kamera je nepomična, u visini ljudskog pogleda, bira se plan koji osigurava preglednost prikazanog prizora. Ti tzv. činjenični filmovi (actualités) začinju rod dokumentarnoga filma, a njihova su suprotnost filmovi Georgesa Mélièsa; povjesničari znaju zbog toga objašnjavati povijesni razvoj filma razlikujući »limijerovski« (realistički, dokumentaristički) i »melijesovski« (fantastični, fikcijski) smjer. Sa sve većim, neočekivanim razvojem filma kao narativne umjetnosti i kao industrije, braća su se 1905., dokad su proizveli 1428 filmova, povukla iz kinematografije, vrativši se svojemu prvotnom, fotografskom poslovanju; poduzeće Société Lumière poslovalo je sve do kraja 1970-ih, kad je postalo dio korporacije Ilford.
